İNTERNET SÖZLÜK.....D-E-F

Data mining : Veri arama. Daha önce bulunmayan ilişkileri ortaya çıkarabilmek için yapılan veri analizi.

Data rate : Veri hızı. Belirli bir sürede bir yerden başka bir yere iletilen sayısal veri miktarı.

Data warehouse : Veri ambarı. Bir kurumun çeşitli kaynaklarından gelen verilerin tamamının veya önemli kısımlarının toplandığı depolama alanı. Çeşitli uygulamalardan ve kaynaklardan alınan veriler veri ambarındaki bir veritabanında tutulacak şekilde düzenlenirler ve analitik uygulamalar tarafından kullanılmak veya kullanıcı sorguları için hazır hale getirilirler.
Database : Veritabanı. Kolayca erişilebilecek, yönetilebilecek ve güncellenebilecek şekilde düzenlenmiş olan bir veri topluluğu. Bir veritabanı, satış işlemleri, ürün bilgileri, stoklar ve müşteri bilgileri ile ilgili kayıtları barındırır.

Database management system : Veritabanı yönetim sistemi. Bir veya birden fazla kullanıcının bir veritabanına bilgi girmesine veya veritabanındaki bilgilere erişmesine izin veren bir program.

Debugging : Bir bilgisayar programındaki hataların bulunup düzeltilmesi işlemi.

Decission support system : Karar destek sistemi. Kullanıcıların iş kararlarını daha kolay verebilmesi için verileri analiz eden ve sonuçları kullanıcıya sunan bir uygulama.

Decryption : Başkalarının okumasını engellemek amacıyla şifrelenen bilgilerin tekrar eski formatına dönüştürülmesi.

Dedicated line : Özel hat. Bir kullanıcının veya kurumun günün 24 saati kullanımına hazır olan, iki nokta arasındaki iletişim hattı.

Default : Kullanıcı bir ayar parametresini veya herhangi bir değeri belirlemediği zaman, uygulamanın kullandığı daha önceden belirlenmiş sabit bir değer veya ayar parametresi.

Delay : 1) Kullanıcının başlattığı bir işlemle, işleme karşılık aldığı ilk yanıt arasında geçen süre. 2) Belirli bir kaynaktan gönderilen bir veri paketinin belirli bir yol üzerinden hedefe ulaşması için gereken süre.

Demodulation : Modüle edilmiş bir işaretin eski durumuna dönüştürülmesi işlemi. Modemler bu işlemi, analog bir işareti orijinal haline (sayısal) dönüştürmek için uygularlar.

Denial of service attack : Internet’te, belirli servisleri almakta olan kullanıcıların bu servisleri alamama durumuna getirilmeleri. Danial of service (DoS) attack, bir bilgisayar sistemindeki dosyalara ve programlara da zarar verebilir.

Destination adress : Hedef adres. Ağ üzerinde veriyi alan bir cihazın adresi.

Device driver : Cihaz sürücü. Bilgisayara takılmış belirli tipteki bir cihazı kontrol eden program. Cihaz sürücüler, yazıcılar, ekranlar, CD-ROM okuyucular ve disket sürücü gibi cihazlar için kullanılırlar.

Dial-up : Pek çok kullanıcının bir çok hatta sahip bir sistem üzerinden kurdukları telefon bağlantısı. Sınırlı bir süre için sürdürülür. Alternatifi, sürekli bir bağlantı sağlayan kiralık hat bağlantısıdır.
Dial-up line : Bir telefon ağını kullanarak anahtarlamalı devre bağlantısı yoluyla kurulmuş iletişim hattı.

Digital audio tape (DAT) : Sayısal ses bantı. Profesyonel çalışmalarda sesin sayısal olarak kaydedilmesi için kullanılan teknik ve kayıt ortamı.
Digital signal processing (DSP) : Sayısal işaret işleme. Sayısal iletişimin doğruluğunu ve sürekliliğini sağlamak için kullanılan çeşitli teknolojiler.

Digital signature : Sayısal imza. Bir mesajı göndereni veya bir dokümanı hazırlayanı tespit etmek için kullanılan elektronik imza.

Directory : Dizin. 1) Internet’te, konu başlıklarının ve alt başlıklarının düzenli bir şekilde sunulduğu kılavuz. Bunlardan en çok bilineni Yahoo’dur. 2) Bilgisayarda, birbirine bağlı dosyaların diğerlerinden ayırdedilebilmesi için bir isim verilerek tutuldukları klasörlerden oluşan yapı.

Directory services : Dizin servisleri. Servis sağlayıcıların ağ cihazlarını konumlandırmalarına yardımcı olan servisler.

Docking station : Taşınabilir bilgisayarların masaüstü bilgisayar gibi çalışmalarına izin verecek şekilde bağlantılar sağlayan bir donanım parçası. Docking station’lar ağ kartı da içerirler, böylece taşınabilir bilgisayarları ağa bağlarlar.

Domain : Alan. Bir isimle belirlenen bilgi alanı. Internet’te ağ adresleri dizisini içerir.

Domain name system (DNS) : Alan ismi sistemi. İsimlerin IP (Internet Protocol) adreslerine dönüştürülme yolu.

Download : İndirme. Bir dosyanın bir bilgisayardan diğerine iletilmesi. Internet’te bir kullanıcının bir Web sitesinde bulunan bir dosyayı kendi bilgisayarına alması.

DRAM : Bilgisayarlarda kullanılan bir bellek türü. Depolama hücrelerindeki bilgilerin sürekli yenilenmesini gerektirir.

DSL (Digital Subscribe Line) : Normal telefon hatları üzerinden verilerin yüksek bant genişliklerinde iletilmesini sağlayan teknoloji.

Dynamic HTML : HTML’in önceki sürümüne göre daha gösterişli ve daha interaktif Web siteleri yaratılmasına izin veriyor, yeni programlama olanakları sunuyor.

e-business : e-iş. İşlerin Internet üzerinde yönetimi. Sadece mal alım satımını değil, müşterilere servis vermeyi ve iş ortakları ile birlikte çalışmayı da kapsar.

e-commerce : Elektronik ticaret. Internet üzerinden servis ve mal alım satımı işlemleri.

Edge router : ATM ağlarında kullanılan bir terim. Yerel ağlar ile ATM omurga ağı arasında veri yönlendirmesini sağlayan ağ cihazıdır.

EDI (Electronic Data Interchange) : Elektronik veri değişimi. Veri alış verişi için standart bir format. Daha çok iş dokümanlarının transferinde kullanılır.

EEPROM : Sadece okunabilen, ancak üzerindeki bilgiler silinip yeniden yüklenebilen bir bellek türü.
e-mail : e-posta. İletişim kanalları kullanılarak bilgisayar üzerinden mesaj alışverişi. E-posta mesajları genel olarak metin formatındadır. Ancak grafik veya başka veri tiplerini mesajınıza iliştirip gönderebilirsiniz.

Encoder : Sayısal ses teknolojisinde, wav ses dosyalarını MP3 dosya formatına dönüştüren program.

Encryption : Veriyi, istenmeyen kişilerin anlayamayacakları bir biçime sokan özel bir algoritmanın uygulanması.

Enterprise : Bilgisayar kullanan organizasyonlar için kullanılır. Pratik kullanımında daha çok büyük kurumları gösterir.

Enterprise network : Kurumsal ağ. Bir kurumun ana noktalarını birbirine bağlayan ağ. WAN’dan farkı, kurumun kendi özel bir ağ olmasıdır.

Entity : Varlık. İletişim alanında genel olarak yönetilebilen bir ağ cihazını gösterir.

EPROM : Silinebilen programlanabilir bellek. Üzerindeki program silinip yeniden yüklenebilir.

ERP (Enterprise Resource Planning) : Üretim yapan veya diğer iş alanlarında çalışan kurumların iş birimlerini yönetmelerine yardımcı olan çok modüllü bir uygulama. Yönetilebilen iş birimleri arasında üretim planlama, satın alma, yedek parça stoğu, sipariş izleme gibi birimler bulunabiliyor. ERP uygulaması, finans ve insan kaynakları modüllerini de içerir. Sistem çoğunlukla bir veritabanı ile entegre bir biçimde kullanılır.

Ethernet : En çok kullanılan yerel alan ağı teknolojisi.

Extranet : Bir intranet’e sahipseniz, müşterilerin, tedarikçilerin ve diğer önemli kişilerin ihtiyaçları olduğu alanlara güvenli bir şekilde erişmelerini sağlayarak, onun bir kısmını bir extranet haline dönüştürebilirsiniz.

FAQ (Frequently asked questions) : Sıkça sorulan sorular. Internet’in bir özelliği haline geldi. Internet üzerinde çeşitli konularda sık sorulan sorulara verilen yanıtları içeren pek çok FAQ bölümü bulabilirsiniz.

Fast Ethernet : IEEE 802.3u spesifikasyonuna dayanan Fast Ethernet, 10BaseT Ethernet spesifikasyonuna göre 10 kat fazla hız sağlar. Ayrıca çatı formatı, MAC mekanizmaları ve MTU gibi özellikleri de korur. Teorik olarak çıkış hızı toplam 100 Mbps’i bulur.

Fault management : Hata yönetimi. OSI tarafından belirlenen ağ yönetiminin beş kategorisinden biri. Ağ hatalarının bulunmasını ve kontrol edilmesini sağlar.

FDDI (Fiber Distributed Data Interface) : 200 km’yi geçmeyen yerel ağlarda, fiber optik hatlar kullanılarak veri iletişim yolları kurulmasını belirleyen standart.

Fiber optic : cam, plastik kablo veya fiber üzerinde iletişimin ışık darbeleri ile yapılmasını sağlayan teknoloji ve ortam.
Fibre Channel : Fiber Kanal. Bilgisayar cihazları arasında 1 Gbps hızında iletişim kurulmasını sağlayan teknoloji. Çoğunlukla sunucularla depolama cihazları arasında veya depolama cihazlarının kendi aralarındaki iletişim için kullanılır.
File allocation table (FAT) : Dosya yeri tablosu. Bir sabit diskte saklanan dosyaların haritasını tutar. Diske kaydedilen dosyalar cluster’larda (diskin temel birimi) tutulurlar, bunların da yan yana olması gerekmez. İşletim sistemi dosyanın kaydedildiği cluster’ları bu tabloya bakarak öğrenir ve bulur.

File extensions : Dosya ekleri. Bir dosyanın formatını gösteren, dosya isminin devamında yer alan ekler.

File formats : Dosya formatları. Kullandığınız her programda dosyalar belli formatlarda kaydedilirler. O dosyaları tekrar açmak için ya aynı programı kullanmak ya da o formatı destekleyen başka bir program kullanmak gerekir.

File sharing : Dosya paylaşımı. Bilgisayar verilerinin herkes tarafından veya belirli kişiler tarafından paylaşımı. Çoğunlukla ağ üzerinde ayrılan bir alanda toplanan dosyalar kolaylıkla kullanıcılar tarafından paylaşılabilir.

File system : Dosya sistemi. Bilgisayarda dosyaların isimlendirilme ve bilgisayarda tutulma sistemidir. Dosyalar klasörlerin oluşturduğu bir dizin yapısında tutulurlar.

File transfer : Dosya transferi. Dosyaların bir ağ cihazından diğerine aktarılmasına izin veren ağ uygulamaları kategorisi.

Filter : Filtre. 1) Programlamada, belirli kriterleri karşılaması beklenen giriş ve çıkışları kontrol etmek için kullanılan program. 2) İletişimde belirli tipte işaretlerin geçmesine izin veren cihaz.

Firewall : Özel ağ kaynaklarını diğer ağ kullanıcılarından korumak için, bir geçit sunucusuna yerleştirilen uygulama.

FireWire : Apple’ın çeşitli cihazların bilgisayara bağlanabilmesi için geliştirdiği bir standart. 63 kadar cihaz tek bir kablo ile 400 Mbps transfer hızında bilgisayarlara bağlanabiliyor.

Firmware : ROM’a yüklenmiş yazılım komutları.

Flash memory : Flash bellek. Cep telefonlarında, sayısal kameralarda, ağ anahtarlarında ve taşınabilir bilgisayarlardaki PC Card’larda kullanılan bir bellek türü.

Flow : Akış. Bir ağdaki iki nokta arasında ver akışı.

Flow control : Akış kontrolü. Ağ üzerindeki cihazlar arasında gidip gelen verinin yönetimi.

Flowchart : Akış diyagramı. Bir programın akış mantığı, iş veya üretim prosesleri ve organizasyon şeması gibi şeylerin grafik olarak gösterimi.
Folder : Klasör. Dosya sistemlerinde dosyaların içinde tutulduğu klasörler.

Font : Belirli bir tipte ve büyüklükteki yazı karakteri seti.

Footprint : Bilgi teknolojisinde bir donanım biriminin veya yazılımın kapsadığı alan.

Forwarding : İletim. Ağ üzerindeki bir cihaz yoluyla bir çatıyı (frame) son hedefe doğru gönderme işlemi.
Fragmantation : Bir paketi, paketin orijinal boyutunu desteklemeyen bir ağ üzerinden iletmek için daha küçük parçalara bölme işlemi.

Frame : Çatı. 1) İletişimde, adres ve belirli protokol kontrol bilgilerini de içerecek şekilde, ağ noktaları arasında iletilen veri. 2) Video ve film kayıtlarında, görüntü dizisinin tek bir karesi.

Frame Relay : Yerel ağlarla geniş alan üzerindeki uç noktalar arasında, aralıklı olarak sağlanan veri iletişimi için tasarlanmış iletişim servisi.

Frequency-division multiplexing (FDM) : Pek çok işaretin tek bir iletişim kanalı üzerinden iletilmesi için geliştirilmiş bir teknik. Her bir işaret farklı bir frekansda gönderilir.

Front-end : Ön uç. Kullanıcının doğrudan kullandığı uygulama. Back-end, arka uç uygulamalar, ön uç uygulamaları destekleyen servisleri dolaylı yollardan sunarlar.

FTP (File Transfer Protocol) : Internet üzerinde dosya alışverişini basitleştiren standart bir Internet protokolu.

Full Duplex : Gönderici ile alıcı istasyon arasında aynı anda veri transferini gerçekleştirme özelliği. Tam duplex 100BaseT, 200 Mbps’lik bir çıkış hızı sağlar (her bir yönde 100 Mbps). Fiberle kullanıldığında daha uzak mesafelere iletime de izin verir. Tam duplex’de bir 100BaseFX bağlantısı 2 km’ye ulaşabilir.